[sigplus] Критическая ошибка: Папка галереи изображений ElO как ожидается будет относительно пути базовой папки изображений, указанной в панели управления.

Кичӱ изӱ айдыҥ 11-чи кӱнинде баштапкы алтай билимчи С. С. Суразаковтыҥ тӧрӧли болгон Сайдыс jурттыҥ ӱсти jанындагы Кайрамыс деп кобыда Майма аймактыҥ Эл Ойыны ӧтти. Байрамды ачар деп темдектелген ӧй jууктай берерде, jарчылар озо ло баштап Эл Ойынныҥ туружаачыларына чала араай угулган кӧдӱриҥилӱ кӱӱ ӧткӱре jурттыҥ тӱӱкизи керегинде jетирӱ эттилер. Олордыҥ кыскарта айтканынаҥ уккан улус jаҥыс та Сайдыстыҥ эмес, а текши Майма аймактыҥ тӱӱкизиле таныжар аргалу болды. Jӱк ле мыныҥ кийнинде аймактыҥ jааны Е. А. Понпа сӧс алып, байрамныҥ туружаачыларына су-алтай тилле мынайда баштанды: 

 Кӱндӱлӱ jерлештер, тӧрӧӧн-туугандар ла айылчылар! Мен слерди Чаптыган деп байлу тууныҥ эдегинде ӧдӱп jаткан Эл Ойын байрамла изӱ уткып турум!

Уткуулду сӧзиниҥ башатапкы бӧлӱгин мынайда божодып, Евгений Алексеевич оноҥ ары орустап куучындады:
 Jыл jаҥырганынаҥ бери бис Алтай калыктыҥ бойыныҥ кӱӱниле Россияга киргениниҥ 260 ла Алтай Республиканыҥ 25 jылдыгын темдектеп jадыбыс. Jе оноҥ эмеш чичкерте алзабыс, бу ла турган бойыста, Майма аймакта, ӧткӱретен, темдектейтен керектер оноҥ до ас эмес. Аймактыҥ байрамын ӧткӱрерине бис Сайдыс jуртты тегиндӱ талдабаганыс. Быjыл бу jурттыҥ — 290, оныҥ школыныҥ — 120, jурттыҥ библиотеказыныҥ 55 jылдыктары темдектелип jат. Айдарда, бӱгӱн бисте байрамныҥ ӱстине — байрам, jыргалдыҥ ӱстине — jыргал болор. Кожоҥды ээчий кожоҥ угулар, уткуулды ээчий уткуул айдылар! Эмди аймактыҥ тӱӱкизиниҥ jаркынду бӱктерин база катап ачып ийейин. Сайдыста школ ачыларда, оныҥ баштапкы ӱредӱчизи алтай литератураныҥ тӧзӧӧчилериниҥ бирӱзи М. В. Мундус-Эдоков болгон. Ол ыраак jылдарда Ыжы-Бажыныҥ, Эмериниҥ ле ӧскӧ дӧ айылдаш jурттардыҥ балдары мында ӱренгилеген. Ӧрӧ айдылган темдекти кичинек jурттыҥ кажы ла кижизи билип, оныла оморкоп jӱрер учурлу. Бу байрам бистиҥ аймагыстыҥ ундылбас кӱндериниҥ бирӱзи болуп, тӱӱкиде артып калзын. Ончогорды база катап байрамла уткып турум!

{gallery}ElO{/gallery}
Уткуулду сӧзин мынайда божодып, Евгений Понпа «Чаптыган» деп кӱӱлик ӧмӧликтиҥ башкараачызы Д. В. Сатинди, Сайдыс jурттыҥ клубыныҥ кееркедим башкараачызы И. С. Мамашевти, jурттыҥ библиотекари Т. А. Сарбашеваны Майма аймактыҥ администрациязыныҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла, клубтыҥ башкараачызы В. В. Чунижекованы «За заслуги перед Майминским районом» деп медальла кайралдады.
Аймактыҥ jааны окылу керек-jарактарды бӱдӱрген кийнинде, байрам кӧндӱге берди: сценада бирде кожоҥ угулат, бирде биjе экпинделет. Кызыл бӧслӧ керий тарткан кебис-jалаҥда бӧкӧ уулдар jарын бойдоҥ тудужып, кӱрежип баштадылар.

Ойто ло jеристе байрам,
Баатырлардыҥ маргааны.
Келин-кечкин ӧҥжиткен
Эл Ойын деген байрам.

Jартын айтса, байрамныҥ ӧткӧн аайын бӱткӱлинче тӧкпӧй-чачпай темдектеерге чыдалым jетпей калды. Jе ондый да болзо оноҥ-мынаҥ, кӧстиҥ кырыла кӧргӧнимди кыскарта бичип ийейин.

Каҥыл мӧштиҥ тӧзинде устардыҥ эдимдери тургузылган кӧрӱге jууктай базып келзем, оныҥ ижин башкарган культураныҥ Майма аймактагы тӧс jериниҥ ишчизи Ю. В. Кондратьева бир канча эдимдерди jайа салып, мынайда куучындады:
 Кӧрӱге аймактыҥ алтын колду устарыныҥ эдимдери тургузылган. Слерди оныла таныштырып тура, бистиҥ jердиҥ улузы jаҥыстаҥ эмес, бӱткӱл билелелериле узанып турганын темдектеп ийер кӱӱним бар. Кӧрзӧгӧр, бу Желтковскийлердиҥ билезиниҥ ижи, оныҥ алдында Чындашевтердиҥ кӧктӧгӧн кебистери. А туку ол, слердиҥ алдыгарда Дубровка jуртта jаткан В. А. Бердюгинниҥ иштери. Владимир Алексеевич улустыҥ jакылтазы аайынча агаштаҥ jӱзӱн-jӱӱр эдимдер кезет. Бу ээр-ӱйген — Ильяков Игорь деп jиит уулдыҥ «чӱмдегези». Экинчи столдогы тепшини ле калбактарды, анайда ок шатраны Урлу-Аспак jуртта jаткан Владимир Тимофеевич Тебеков эткен. Ол кижи тургуза ӧйдӧ школдо иштеп, балдарды узанарына ӱредет.
Юлия Витальевнаныҥ айтканын лаптап угуп, эдимдерди фотоjурукка соголо, ойто сценаныҥ jанына jууктап келзем, казанчылар ончо улусты байрамныҥ аш-курсагын амзазын деп кычырып турдылар.
Ажаныштыҥ кийнинде jуртка тӱжеле, школго кирип барзам, иштиҥ ветераны А. Ч. Туйбенекова ырысту кӱлӱмзиренип, jонныҥ текши jыргалы аайынча бойыныҥ кӱӱн-санаазыла ӱлешти:
Бистиҥ бӱгӱнги байрамыс бийик кеминде ӧдӱп jат деп айдар керек. Кӧрзӧгӧр, ӧрӧ турган Jайааныс та jакшы кӱн берди... Кажы ла jуртта бойыныҥ тӱӱкизи, ӧскӧлӧрине тӱҥей эмес «чырайы» бар. Сайдыс керегинде айтсабыс, ол бойыныҥ jайалталу билимчилериле бай jурт болуп jат. Эптӱ учуралла тузаланып, байрамды ӧткӱреринде турушкан ончо улуска, бистиҥ jыргалысты кӧрӧргӧ келген айылчыларга школдыҥ ӧмӧлигиниҥ адынаҥ быйанымды айдар кӱӱним бар...
Ченемелдӱ ӱредӱчиге jолугала, ойто байрам ӧдӱп jаткан кобыга чыгып барзам, сценада Урлу-Аспак jурттыҥ «Алтын-Сай» деп ӧмӧлиги jаҥарлап турды:

Кӧзӧр салып ойнозо,
Кеjим jараш кӧрӱнер.
Кӧзин салган тужында,
Кӧӧркий jараш кӧрӱнер.

Шагай салып ойнозо,
Кеjим jараш кӧрӱнер.
Санаазын салган тужында,
Кӧӧркий jараш кӧрӱнер.

Бу ла кожоҥды ээчиде Алтай кижиниҥ канады болгон ат-эрjинениҥ ээр-jепселиниҥ кӧрӱзи баштапды. Карайлап ла биjелеп турган аттарлу уулдар кӧрӧӧчилердиҥ алдына jергелей тургулап ийерде, jарчы таҥ атту jииттердиҥ кажызыныҥ ла ады-jолын адап, таныштырып турды. Олордыҥ ортозынаҥ анчада ла Качкышев Яковтыҥ минген адын ла ээр-ӱйгениниҥ чыныктап jазалганын аҥылап ийер кӱӱним бар. Бу jиит арткан туружаачылар чылап, кӧрӧӧчилердиҥ алдыла кӧндӱре jортпой, кара jорго адынаҥ тӱжеле, оныҥ ээр-jепсели недеҥ, канайда эдилгенин, кажы ла чолоныҥ учурын толо jартап, кӧргӱзип турды. Байрамныҥ туружаачызыныҥ jартамалын угуп тура, мындый jаҥар санаама кирди:

Алтын сулук шыҥкырап,
Ала-тай jелген Алтайым.
Алтын кындак бел согуп,
Алыптар jӱрген Алтайым.

Кӱмӱш сулук шыҥкырап,
Кӱреҥ-тай jелген Алтайым.
Кӱн таназы мызылдап,
Кӧӧркийлер jӱрген Алтайым.

А ээр-jепселдиҥ кӧрӱзи божогон кийнинде, кере тӱжине ӧткӧн спорт маргаандардыҥ уч-турулталары jарлалды. Айтканым куру болбозын деп, олордыҥ бир канча бӱдӱмдериниҥ jеҥӱчилдериле таныштырып ийзем, эптӱ болгодый. Камчы согорында баштапкы jерди Кыпчаков Аржан аларда, экинчи jерде Улагашев Евгений болды. Мӧшкӧ чыгарында jеҥӱни Максаров Михаил аларда, экинчи ле ӱчинчи jерлерди Акпашев Вадим ле Мамашев Вадим ӱлештилер. Тоҥжаан jӱгӱриште jеҥӱлӱ jерлер мынайда ӱлелди: баштапкы jерде — Патагашев Владимир ле Мамашев Вадим, экинчи jерде — Сумачаков Аржан ла Мамашев Денис, тоомjылу ӱчинчи jерде — Ермолаев Ренат ла Туйбенеков Алан...
Ӱредӱчиниҥ кӧзиле кемjип, кыскарта айтса, jаҥыс уунда учурлу ӱч керекти бириктирген бу байрамга «беш» темтекти тургускадый.
Нениҥ учун дезе Эл Ойынныҥ туружаачыларын ла айылчыларын эртен турадаҥ ала бийлеген кӧдӱриҥилӱ кӱӱн-тап олордыҥ jӱректерин орой эҥирге jетире jылыткан. Эмди «армакчыныҥ узуны jакшы, айткан сӧстиҥ кысказы jакшы» деген кеп сӧслӧ башкарынып, ӧткӧн байрам керегинде кыска jетирӱни бого токтодып ийейин. Майма аймактыҥ Эл Ойыны канайда ӧткӧнин фотоjуруктар слерге менеҥ артык «куучындап» берер.

Аржан Махин

Фотоjуруктар автордыҥ