Оҥдой аймактыҥ эл-јонына мындый сурактар амыр бербейт. Аймактыҥ тӧс јуртындагы агаш кӱр эки јараттыҥ колбоочызы болуп бир чактыҥ туркунына ак-чек иштеген эди. А муниципал тӧзӧлмӧни С. С. Тузачинов башкарып турар ӧйдӧ тудулган темир бетон кӱр бюджеттиҥ акчазыла кожо кайдаар да ага берген. Нениҥ учун? Кӧрӧр болзо мактулу кӱрди тудар тушта ишчилер материалга чыгарылган акчаны кымакайлап, эки јараттыҥ колбоочызыныҥ сайламалары эдип М. И. Калининниҥ адыла адалган колхозтыҥ уй саар фермазынаҥ «сыгыртып алган» трубаларды тузаланган эмтир. Оныҥ учун Семён Сергеевичтиҥ эки чоҥчойыла бойыныҥ кӱр-кӧксине тебинип туруп мактанып јӱретен кӱри јаан удабай ла агын сууга кӱлӱрт эдип барып тӱшкени ол. Оноҥ бери кӧп ӧйлӧр ӧтти. Је Урсул сууныҥ эки јарадын бириктирген кӱр эмдиге орныктырылгалак. Эл-јонго качалаҥын јетирип турган айалга тӧзӧлгӧни учун кату каруузына кем турар? Кӱр тудулбайтан, јолдор јазалбайтан болзо, бис каланды нениҥ учун тӧлӧп турганыс?
Аймагыстыҥ јаандары бойлорыныҥ болчок баштарын бир эмеш иштеткилеген болзо, эски кӱрди бустырбай, оны јойу улус јӱрер эдип јазаткылап ийбей кайтсын. Је, бисти, кӧӧркийлерди... Кӱрле колбулу кӱч айалга јаҥыс ла Оҥдойдыҥ бойында эмес, Ийин јуртта Кадын-талайды кечире салынган кӱр база јемирилердиҥ бери јанында туру.
Мен сананзам, ӧрӧ айдылган сурактарды чечерге, биске, Оҥдой аймактыҥ эл-јонына, «калыгым», «кайран јоным» деп сананган билгир башкараачылар керек. Республиканыҥ ӧскӧ аймактарын кӧрзӧгӧр, А. Соколов, Л. Маиков, Ю. Яргаков, М. Кыдырбаев не аайлу јакшы иштегиледи! А бисти, Оҥдой аймактыҥ эл-јонын кудай нениҥ учун кезедип турган? Ак-Јаҥныҥ уулдары калыгыстыҥ чӱм-јаҥдарына Эрлик-Бийдиҥ ээжилерин кийдирип турала, Јайаанды јескиндирип салды ба эмезе бойлорыс јада калган улустыҥ конокторында той-јыргалда чылап кожоҥдожып, каткырыжып турала, ак чечектӱ Алтайынаҥ ырап барган улустыҥ амырын бустыбыс эмеш пе? Эмди кокырды токтодып, јазаптыра сананып ийели. Г. Сумин аймакты јайрадып турар ӧйдӧ С. Кыдыев ле К. Бачимов сайрагылап, бойлорыныҥ ойношторын квартираларла јеткилдеп, ӱделикке конуп туратан сыргалјыларын Американыҥ чечевицазыла азыраган эди. А М. Бабаев ле Э. Текенов калыктыҥ алдына кабыргалай турган сурактарды тӱженгилебес те! Оныҥ учун Оҥдой јурттыҥ тӧс тепсеҥи 1945 јылдыҥ јазындагы Берлинге тӱҥейлежип калды. Је Оҥдойго кӧрӧ, Ада-Тӧрӧл учун Улу јуу совет черӱниҥ јеҥӱзиле божогонынаҥ бери бир ле ай ӧткӧн соҥында, Берлинниҥ бастыра бар-јок фабрика-заводторы тӱни-тӱжи иштеп, калыкка тузазын јетирген.
Ӧрӧ айдылганынаҥ кӧргӧнисте, бистиҥ аймактыҥ эл-јоны боду эмес, а башкараачылары уйан болгоны јарталат. СХТ-ныҥ базазы кандый јакшы иштеген эди, а райтоптыҥ конторазы… Аймактыҥ бастыра бар-јок уур-кӱчтерин кижи тоолоп то јетпес. Оныҥ учун јӱк ле темдектелген једикпестерге ајару салып, јазаптыра сананып кӧрӧли. А мен бодозом, аймагыстыҥ башкараачыларыныҥ ижи когыс болгонында кем де эмес, а бис бурулу. Нениҥ учун дезе олорды јаҥга бойлорыс экелгенис. Айдарда, бойыстыҥ јӱдегисти кудайга јарбыырга јарабас.
Кара Колтоев
